بررسی تأثیر برنامه ی آموزشی بر اساس مدل اعتقاد بهداشتی بر مراقبت از پا در بیماران مبتلا به دیابت نوع ۲

مقدمه: دیابت یکی از مشکلات عمده ی بهداشت عمومی در جهان معاصر است که مرگ و میر ناشی از عوارض دیررس این بیماری از جمله پای دیابتی به طور چشمگیر در حال افزایش است. عارضه ی پای دیابتی و قطع آن یکی از اصلی ترین علل معلولیت در بیماران دیابتی است و به لحاظ جسمانی و عاطفی بسیار هزینه بر است. استراتژی رایج امروز در خصوص پیشگیری از پای دیابتی، آموزش بهداشت مراقبت از پا است، به طوری که می تواند 85% از قطع عضوهای اندام تحتانی را کاهش دهد. این مطالعه با هدف بررسی تأثیر برنامه ی آموزشی بر اساس مدل اعتقاد بهداشتی در مراقبت از پا در بیماران دیابتی نوع 2 انجام شد. مواد و روش ها: این مطالعه یک بررسی مداخله ای است که در آن 108 نفر (46 مرد و 72 زن) از بیماران دیابتی نوع 2 تحت پوشش مرکز دیابت شهر کرمانشاه شرکت داشتند. بیماران به طور تصادفی در دو گروه مورد و شاهد تقسیم شدند. روش گردآوری اطلاعات پرسشنامه ای مشتمل بر 59 سؤال در 5 قسمت دموگرافیک، ابعاد مدل اعتقاد بهداشتی (حساسیت، شدت، منافع و موانع درک شده و نیز راهنمای عمل)، مراقبت از پا در منزل (به صورت خود گزارش دهی) و چک لیست بود که قبل از مطالعه، روایی و پایایی آن به دست آمد و اطلاعات به روش مصاحبه ی سازمان یافته گرداوری شد. بعد از تکمیل پرسشنامه، مداخله ی آموزشی برای گروه مورد بر اساس مدل اعتقاد بهداشتی در 3 جلسه ی 60 دقیقه ای انجام و یک ماه بعد نیز اطلاعات، مجدداً گرداوری شد. برای مقایسه ی میانگین نمره ی آگاهی، ابعاد مدل اعتقاد بهداشتی و مراقبت از پا قبل و بعد از مداخله در هر یک از گروه ها از آزمون تی جفتی و برای مقایسه ی میانگین نمره ی آگاهی، ابعاد مدل اعتقاد بهداشتی و مراقبت از پا بین دو گروه از آزمون آنالیز واریانس یک طرفه استفاده شد. یافته ها: میانگین سنی گروه مورد و شاهد به ترتیب 2/46 و 2/47 سال و میانگین مدت ابتلا به بیماری دیابت نوع 2 در گروه مورد 8/4 و در گروه شاهد 3/5 سال بود. بین تمام مشخصات دموگرافیک بین دو گروه مورد و شاهد اختلاف معنی داری وجود نداشت. میانگین نمره ی آگاهی، حساسیت، شدت، تهدید، منافع و موانع درک شده قبل از مداخله ی آموزشی در حد متوسط و میانگین نمره ی مراقبت از پا پایین تر از حد متوسط بود. اما بعد از مداخله ی آموزشی، نتایج این بررسی نشان داد که میانگین نمره ی آگاهی، حساسیت، شدت، تهدید، منافع و موانع درک شده، عملکرد و چک لیست در بیماران دیابتی نوع 2 در مقایسه با گروه شاهد به طور عمده و معنی داری افزایش یافت. نتیجه گیری: هر چه آگاهی، حساسیت، شدت، منافع و موانع درک شده بالاتر باشد، مراقبت از پا نیز بیشتر انجام می شود. یافته های این بررسی تأثیر و کارایی مدل اعتقاد بهداشتی در اتخاذ رفتارهای مراقبت از پا در بیماران دیابتی نوع 2 را مشخص و تأیید می کند.